j

Okres inkunabułów (1474–1500)

Okres druków XV wieku, czyli inkunabułów (z łac. in cunabulis = w kołysce, w pieluszkach). Najwcześniejsze druki, od czasu powstania warsztatu Johannesa Gutenberga do końca XV w., nazywane są też paleotypami. Funkcja, forma oraz technologia sporządzania czcionki, w zasadzie niezmienne przez pięćset lat, uzyskały swą postać podczas prac Johannesa Gutenberga (ok. 1399–1468), już od czasów Renesansu zwanego ojcem drukarstwa. Po długotrwałych próbach wynalazca skonstruował aparat do odlewania z czcionek trwałych, metalowych matryc, zapewniających powtarzalność identycznych precyzyjnych odlewów oraz opracował praktyczny sposób zestawiania kolumn tekstu i odbijania ich w odpowiedniej prasie. Największym i najbardziej znanym dziełem typograficznym Gutenberga była drukowana w latach 1452–1455 w Moguncji dwutomowa Biblia (tzw. 42-wierszowa) – pierwsza w Europie książka wydrukowana ruchomymi czcionkami. Zdecydowana większość inkunabułów miała na stronicach niezadrukowane miejsca pozostawione dla rubrykatorów i iluminatorów zdobiących druki ręcznie malowanymi inicjałami lub ornamentami. Na ziemiach polskich drukuje sześciu typografów w Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku, Chełmnie Pomorskim i Malborku.